نتایج پژوهش ها نشان می‌ دهد که اختلالات یادگیری به میزان زیادی با سایر اختلالات روانشناختی دوران کودکی، به صورت همزمان در فرد مشاهده می شود. از جمله اختلالات همبود می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• اختلال نقص توجه همراه با بیش فعالی (ADHD) یا اختلال نقص توجه (ADD)
• مشکلات زبانی
• اختلال هماهنگی رشدی (DCD)
• برخی مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری

اختلال نقص توجه / بیش فعالی

اختلال نقص توجه / بیش فعالی اغلب به تنهایی آشکار نمی شود، بلکه با بسیاری از اختلال های دیگر همبودی دارد. گروه زیادی از کودکان با اختلال نقص توجه / بیش فعالی در زمینه اختلال های یادگیری دارای مشکلات دائمی هستند. بیش از یک سوم افرادی که مبتلا به انواع اختلالات یادگیری هستند، همزمان از علائم اختلال نقص توجه / بیش فعالی نیز رنج می برند. با وجود اینکه این دو اختلال از یکدیگر کاملاً مجزا و متفاوت هستند، با این حال علائم مشابه و مشترکی میان این دو اختلال وجود دارد. هر دوی این بیماری ها، ناشی از نقایص و آسیب های عصب شناختی هستند که در دوران رشد اتفاق افتاده است. هم کودکان با اختلال یادگیری و هم کودکان با اختلال نقص توجه / بیش فعالی در حافظه کوتاه مدت و بلند مدت مشکل دارند و همچنین مشکلات بیشتری در پردازش اطلاعات نشان می دهند. مشکلات توجه نیز در هر دو گروه از کودکان مشاهده می شود.

مشکلات زبانی

زبان یکی از عناصر مهم و زیربنایی یادگیری است که در دوره قبل از دبستان باید در کودک رشد پیدا کند تا مبنا و پایه و اساسی برای یادگیری تحصیلی و آموزشگاهی باشد، بنابراین هر نوع اختلال یا تأخیر زبانی موجب بروز مشکلات یادگیری می شود. مطالعات متعددی نشان داده اند که درصد زیادی از افراد مبتلا به اختلال یادگیری، به طور همزمان نشانه های یک نوع اختلال زبان را نیز نشان می دهند. در واقع مشکلات موجود در هر یک از اشکال گوناگون زبان علت زیربنایی بسیاری از ناتوانی های یادگیری است. از جمله مشکلات مربوط به زبان شفاهی می توان به موارد زیر اشاره نمود: تأخیر در رشد زبان (دیر زبان باز کردن)، نا آگاهی واجی، اختلالات مربوط به دستور زبان یا نحو، مشکل در فراگیری واژگان (واژگان محدود) و درک ضعیف در زبان شفاهی. بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال یادگیری، در مکالمات و موقعیت های اجتماعی که نیازمند تعاملات گسترده زبانی است، عملکرد مطلوبی ندارند.

اختلالات زبانی در مهارت های زبان نوشتاری هم تظاهر پیدا می کنند و بر خواندن، بیان نوشتاری (انشاء) و املاء نیز تأثیر منفی می گذارد.

در واقع پیش از آنکه فرد توانمندی خواندن و بعد نوشتن را کسب نماید، باید در زبان دریافتی و بیانی مهارت کافی را کسب کرده باشد. به عبارت دیگر زبان دریافتی (شنیدن و توانایی درک آنچه شنیده شده) و زبان بیانی (گفتار) پیش نیاز ضروری برای خواندن و نوشتن هستند. بسیاری از کودکان خردسال که تأخیرهایی را در زبان شفاهی نشان می دهند، معمولاً به مهارت های زبان شفاهی دست می یابند، اما معمولاً اختلال زبان آنها چند سال بعد به صورت ناتوانی در خواندن مجدداً ظاهر می شود.

به طور کلی شواهد بالینی متعددی حاکی از این است که بسیاری از دانش آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری در دریافت و تولید کلمات و جملات، نامناسب عمل می کنند.

اختلال هماهنگی رشدی

در کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی در زمینه هماهنگی حرکات فیزیکی تأخیر زیادی مشاهده می شود. این کودکان برای دستیابی به مهارت های حرکتی جدید ممکن است به تکرار و آموزش بیشتری نیاز داشته باشند و حتی پس از یادگیری کامل یک مهارت نیز ممکن است نتوانند مهارت مورد نظر را به سایر موقعیت ها تعمیم دهند. این کودکان در مهارت های حرکتی درشت (مانند دویدن، بالا و پایین پریدن، پریدن از یک نقطه به نقطه دیگر، گرفتن توپی که به سویشان پرتاب شده و …) و همچنین در مهارت های حرکتی ظریف (مانند بریدن، رنگ زدن نقاشی های تو خالی، نوشتن، گذاشتن مکعب ها روی هم و …) دچار مشکل هستند و به اصطلاح دست و پا چلفتی هستند. این مهارت های حرکتی لازمه یادگیری تحصیلی است. به عنوان مثال، یادگیری نوشتن مستلزم این است که کودک در بسیاری مهارت های حرکتی، برنامه ریزی حرکتی، هماهنگی حرکات ظریف انگشتان و هماهنگی چشم و دست تسلط کافی داشته باشد.

علاوه بر موارد فوق هر دو گروه کودکان مبتلا به اختلال یادگیری و اختلال هماهنگی رشدی، در زمینه حافظه فعال مشکلاتی را نشان می دهند. 

مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری

مطالعات متعددی نشان داده اند که دانش آموزان با ناتوانی یادگیری در مدرسه مشکلات رفتاری نشان می دهند، گاهی در روابط با همسالان نیز دچار مشکل هستند و همچنین ممکن است به درجات مختلفی اختلال های هیجانی را بروز دهند. این دانش آموزان ممکن است در درک موقعیت های اجتماعی دچار نقص باشند و بسیاری از آنها کفایت اجتماعی بالایی ندارند، ممکن است دوستان کمتری داشته باشند، مورد بی اعتنایی واقع شده و از سوی همسالان خود طرد شوند. علت این مشکلات آنها در روابط اجتماعی می تواند نقص در مهارت های اجتماعی باشد.

تعداد زیادی از نوجوانان و جوانان با ناتوانی یادگیری مشکلات سلوک نشان می دهند. مشکلات سلوک به صورت رفتارهای ضد اجتماعی مانند پرخاشگری، آزار و اذیت دیگران، بدخلقی و رفتارهای ضد اجتماعی مانند دروغ گفتن و دزدی تظاهر می یابند. مشکلات سلوک دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ممکن است تا حدودی به دلیل نقص در مهارت های اجتماعی آنها باشد. مشکلات تحصیلی جدی در این افراد منجر به ترک تحصیل شده و بسیاری از این افراد وارد گروه های بزهکاری می شوند و متأسفانه درصد زیادی از جمعیت جوانان کانون های اصلاح و تربیت را تشکیل می دهند.

حتما بخوانید: ویژگی های کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص

افراد با ناتوانی یادگیری ممکن است غمگین، ناامید و مأیوس باشند و اغلب اضطراب و افسردگی نشان می دهند. این مشکلات آنها می تواند تا حدودی در نتیجه عدم موفقیت تحصیلی و اجتماعی باشد.

در حقیقت یک رابطه دو جانبه بین این مشکلات و عدم موفقیت تحصیلی وجود دارد. عدم موفقیت تحصیلی به مشکلات رفتاری، هیجانی و اجتماعی نسبت داده می شود که این نیز به نوبه خود احتمال عدم موفقیت را افزایش می دهد.

اگر راجع به این مطلب نظر یا سوالی دارید همین حالا در قسمت نظرات بنویسید تا با هم گفتگو کنیم.