علت حواس پرتی کودکان و راه های مقابله با آن

استرس و اضطراب می تواند در کودکان منجر به مشکلاتی در تمرکز شود. هنگامی که کودکان تحت شرایط پراسترس قرار می گیرند (به عنوان مثال مهاجرت یا مرگ یکی از نزدیکان از جمله عوامل ایجاد استرس بالا در کودکان می باشند)، می تواند بر توانایی تمرکز آن ها تأثیر منفی بگذارد. البته زمانی که نقایص توجه و تمرکز در کودکان پایدار باشد، حاکی از وجود مشکلات مزمنی است که در واقع این مشکلات علل زیربنایی نقص در توجه و تمرکز می باشند. یکی از رایج ترین علل مشکلات تمرکز در کودکان، اختلال بیش فعالی / نقص توجه (ADHD) می باشد.

چه زمانی صحبت از مشکلات توجه به میان می آید؟

هنگامی که یک فرد در تکالیفی که مستلزم توجه پایدار هستند، متناسب با سطح رشدی خود عمل نمی کند و ضعف نشان می دهد. به عنوان مثال یک کودک یا جوان با مشکلات توجه در فعالیت های کلاسی مشارکت مطلوبی ندارد یا نمی تواند مدت زمانی که از او انتظار می رود، روی صندلی خود بنشیند.

نکاتی برای والدین جهت کمک به توجه و تمرکز کودک

تمرکز همچون عضله ای است که برای قوی تر شدن نیازمند تمرین مداوم می باشد. برخی کودکان در این زمینه نسبت به سایرین قوی تر هستند، اما نکته مهم اینجاست که همه کودکان می توانند تکنیک های لازم را بیاموزند و در تمرین هایی که به بهبود و ارتقاء توانایی توجه و تمرکز آنها کمک نماید، مشارکت نمایند. اکتساب مهارت تمرکز و توجه پایدار برای کودکان، امری بسیار ضروری است چرا که انجام فعالیت های مدرسه، مستلزم داشتن تمرکز برای مدت زمان طولانی است و همچنان که کودکان بزرگتر می شوند، فعالیت های فوق برنامه ای بعد از مدرسه دارند که حتی مستلزم تمرکز بیشتری است.

اغلب کودکان توانایی متمرکز ماندن بر روی فعالیت های سرگرم کننده و لذتبخش را دارند. و در حقیقت برای انجام فعالیت هایی که کسل کننده، دشوار یا کمتر لذتبخش هستند، دچار مشکل جدی در تمرکز می شوند.

با این وجود، توانایی تمرکز و توجه پایدار برای همه کودکان فوق العاده مهم و ضروری است، زیرا این توانمندی می تواند به آنها در یادگیری و پیشرفت کمک نماید، که این نیز به نوبه خود می تواند منجر به ارتقاء اعتماد به نفس و عزت نفس در کودک گردد.

در این قسمت نکاتی ارائه می شود که با رعایت آنها می توانید به کودکتان در زمینه ارتقاء تمرکز کمک نمایید:

• مقدار مناسبی از زمان را به کودک اختصاص دهید تا در این زمان، تمرکز داشتن در فعالیت های خاص را تمرین نمایید.

معمولا کودکان خردسال (۴-۵ سال) بین ۵ تا ۲۰ دقیقه می توانند تمرکز داشته باشند که این میزان، بستگی به نوع فعالیت دارد. برای فعالیت های جدید و چالش برانگیز مدت زمان کمتر و برای فعالیت های لذتبخش مدت زمان بیشتری متمرکز می مانند.

• در هر زمان فقط یک کار انجام دهید.

ما به عنوان یک فرد بزرگسال ممکن است توانایی انجام همزمان چند فعالیت مختلف را مورد تحسین قرار دهیم، اما پژوهش ها نشان داده اند که انجام همزمان چند فعالیت مختلف، تمرکز را کاهش می دهد و کیفیت عملکرد فرد را تضعیف می کند. بنابراین در هر زمان فقط باید بر یک مسئله متمرکز بود.

• زمان و مکان مشخصی را برای انجام تکالیف منزل اختصاص دهید.

با توجه به اینکه انجام همزمان چند فعالیت به تمرکز آسیب وارد می کند، خیلی مهم است از عواملی که موجب حواس پرتی می شوند، اجتناب گردد. به عنوان مثال میز تحریر یا هر میزی که برای انجام تکالیف مورد استفاده قرار می گیرد، باید در اتاقی ساکت قرار داشته باشد (تلویزیون خاموش، تلفن در اتاقی دیگر و لپ تاپ خاموش  باشد مگر اینکه برای انجام تکالیف مورد نیاز باشد). والدین باید بر مدت زمان استفاده از اینترنت توسط کودک نظارت داشته باشند و بعد از مقدار مشخصی استفاده از اینترنت، دسترسی به آن را محدود نمایند. البته در سنین بالاتر، والدین باید برنامه خود نظارتی را به نوجوان آموزش دهند تا به طور مستقل توانمندی مدیریت زمانش را داشته باشد.

• کودکان در خلال انجام فعالیت ها نیاز به زمان استراحت دارند و باید این زمان ها نیز برنامه ریزی شده باشند.

بعد از مدت زمانی که کودک برای انجام فعالیت ها تمرکز لازم را حفظ کرد، لازم است برای او زمان استراحت در نظر گرفت. به ویژه در خلال انجام تکالیف مدرسه، در نظر گرفتن زمان استراحت می تواند مثمر ثمر و مفید باشد.

• تنفس شکمی را تمرین کنید.

تنفس دیافراگمی ضربان قلب را آرام و ذهن را از افکار متعدد خالی می کند و بنابراین به ما در تمرکز داشتن کمک می کند. در واقع این یک مهارت مهم برای کودکان است تا به خوبی بتوانند با تکالیف چالش برانگیزی که آنها را مضطرب و ضربان قلبشان را تند می کند، مقابله نمایند. اضطراب برعکس تمرکز، منجر به اجتناب می شود.

• تکالیف بزرگ را به بخش های کوچکتر تقسیم کنید؛ در این صورت مدیریت انجام تکلیف ساده تر خواهد بود.

این یک استراتژی دیگر برای کمک به کودکان در انجام تکالیف چالش بر انگیز است. به عنوان مثال اگر کودک شما در حال یادگیری نحوه گره زدن بند کفش می باشد، اولین هدف باید تسلط بر ابتدایی ترین نوع گره باشد و سپس مرحله به مرحله آموزش ها ارائه می شود تا در نهایت به طور دقیق یاد بگیرد آنطوری که باید انجام دهد. استفاده از تایمر نیز یکی از روش های مفیدی است که به کودک برای مدیریت و سازماندهی کارهایش کمک می کند. به عنوان مثال “اینجا یک کتاب در مورد اسب ها داریم. من تایمر را روی ۱۵ دقیقه تنظیم می کنم و از شما می خواهم در این زمان بیشترین اطلاعاتی که در مورد اسب ها داری و می توانی را بنویسی”.  

• تمرین مشاهده چیزهای گوناگون در لحظه

کودکان به وسیله محرک های درونی مانند احساسات جسمی یا خاطرات جذاب تمرکزشان را از دست می دهند و دچار حواسپرتی می شوند. گرچه تصویرسازی ذهنی کودک توانمندی ارزشمند است، ولی کودک باید باید قادر باشد عواملی را که موجب حواسپرتی او می شود، کنترل نماید و توانمندی کافی برای حفظ تمرکز داشته باشد. در این خصوص می توان بازی هایی را ترتیب داد، از جمله اینکه: به نوبت اشیاء گوناگونی که در اتاق وجود دارند را با دقت مشاهده می کنیم، با همدیگر و بادقت به شعر یک آهنگ گوش می دهیم، یا انجام برخی حالات و وضعیت های یوگا و توجه به آنچه در بدن احساس می شود.